انقلاب صنعتی چهارم چیست؟

انقلاب صنعتی چهارم چیست؟ چگونه جهان را تغییر خواهد داد؟ صنعت 4.0 که انقلاب صنعتی چهارم یا 4IR نیز نامیده می‌شود، مرحله بعدی دیجیتالی شدن بخش تولید است که توسط روندهایی مانند افزایش داده‌ها و اتصال، تجزیه و تحلیل، تعامل انسان و ماشین و پیشرفت در رباتیک هدایت می‌شود.

انقلاب صنعتی چهارم منادی یک سری تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است که در قرن پیش رو رخ خواهد داد. با تکیه بر در دسترس بودن گسترده فناوری‌های دیجیتال که نتیجه انقلاب صنعتی سوم یا دیجیتال بود، انقلاب صنعتی چهارم عمدتاً توسط همگرایی نوآوری‌های دیجیتال، بیولوژیکی و فیزیکی هدایت می‌شود.

ما در آستانه یک انقلاب فناوری هستیم که اساساً نحوه زندگی، کار و ارتباط ما با یکدیگر را تغییر خواهد داد. در مقیاس، گستره و پیچیدگی، این دگرگونی شبیه آن چه بشر قبلاً تجربه کرده، نخواهد بود. ما هنوز نمی‌دانیم که چگونه آشکار می‌شود، اما یک چیز واضح است: پاسخ به آن باید یکپارچه و جامع باشد و همه سهامداران سیاست جهانی، از بخش‌های دولتی و خصوصی گرفته تا دانشگاه‌ها و جامعه مدنی را شامل شود.

انقلاب صنعتی اول تا چهارم

انقلاب صنعتی اول از نیروی آب و بخار برای مکانیزه کردن تولید استفاده کرد. دومی از نیروی الکتریکی برای تولید انبوه استفاده کرد. سومی از الکترونیک و فناوری اطلاعات برای خودکارسازی تولید بهره برد. اکنون یک انقلاب صنعتی چهارم در پی انقلاب سوم شکل می‌گیرد؛ انقلاب دیجیتالی که از اواسط قرن گذشته رخ داده است.

مشخصه آن ادغام فناوری‌هایی است که خطوط بین حوزه فیزیکی، دیجیتال و بیولوژیکی را محو خواهند کرد. مانند کارخانجات بخاری انقلاب صنعتی اول، کاربرد علم در تولید انبوه در انقلاب صنعتی دوم و شروع دیجیتالی شدن انقلاب صنعتی سوم، فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم مانند هوش مصنوعی، ویرایش ژنوم، واقعیت افزوده، رباتیک و چاپ سه بعدی، به سرعت در حال تغییر روش خلق، تبادل و توزیع ارزش توسط انسان هستند.

همان‌طور که در انقلاب‌های قبلی رخ داد، این امر عمیقاً نهادها، صنایع و افراد را متحول خواهد کرد. مهم‌تر از آن، این انقلاب با انتخاب‌هایی که مردم امروز انجام می‌دهند هدایت می‌شود: جهان در ۵۰ تا ۱۰۰ سال آینده تا حد زیادی ویژگی خود را مدیون نحوه اندیشیدن، سرمایه گذاری و به کارگیری این فناوری‌های جدید و قدرتمند است.

تاثیر مثبت و منفی انقلاب‌های صنعتی

همه انقلاب‌های صنعتی، هم تأثیرات مثبت و هم منفی بر ذینفعان مختلف داشته‌اند. ملت‌ها ثروتمندتر شده‌اند و فناوری‌ها به خروج کل جوامع از فقر کمک کرده‌اند، اما ناتوانی در توزیع عادلانه منافع حاصله یا پیشبینی اثرات خارجی، منجر به چالش‌های جهانی شده است.

با شناخت خطرات، اعم از تهدیدات امنیت سایبری، اطلاعات نادرست در مقیاس گسترده از طریق رسانه‌های دیجیتال، بیکاری بالقوه، یا افزایش نابرابری اجتماعی و درآمدی، می‌توانیم گام‌هایی برای همسویی ارزش‌های انسانی مشترک با پیشرفت تکنولوژی خود برداریم و اطمینان حاصل کنیم که انقلاب صنعتی چهارم از مزایای آن برخوردار است.

ما نمی‌توانیم در این مرحله پیشبینی کنیم که کدام سناریو احتمالاً از این انقلاب جدید بیرون می‌آید. با این حال، ما متقاعد شده‌ایم که در آینده، استعداد بیش از سرمایه، عامل مهم تولید خواهد بود.

شواهد ورود جهان به دگرگونی صنعتی

سه دلیل وجود دارد که چرا دگرگونی‌های امروزی نه تنها نشان‌دهنده طولانی شدن انقلاب صنعتی سوم است، بلکه ظهور انقلاب چهارم و متمایز است: سرعت، دامنه و تأثیر سیستم‌ها. سرعت پیشرفت‌های فعلی، هیچ سابقه تاریخی ندارد.

در مقایسه با انقلاب‌های صنعتی قبلی، انقلاب چهارم با سرعتی نمایی و نه خطی در حال تکامل است. علاوه بر این، تقریباً هر صنعت را در هر کشوری دگرگون می‌کند. و وسعت و عمق این تغییرات، خبر از دگرگونی کل سیستم‌های تولید، مدیریت و حکمرانی می‌دهد.